کمیته دفاع از حقوق اقوام وملل ایرانی: گزارش آماری سالانه نقض حقوق بشر در ایران

به دلیل عدم اجازه دولت ایران به مدافعان حقوق بشر جهت فعالیت به خصوص در حوزه گزارشگری نقض حقوق بشر و همینطور ممانعت از گردش آزاد اطلاعات و بالطبع به رسمیت نشناختن حوزه مستقل اجتماعی از سوی دولت ایران، در حال حاضر امر گزارشگری امری دشوار و خطیر در ایران محسوب می‌شود.

در چنین شرایطی بدیهی است مدافعان حقوق بشر علیرغم دشواری بسیار، تنها می‌توانند حجم بسیار اندکی از نقض گسترده و سیستماتیک حقوق بشر در ایران را؛ رصد کرده و یا امکان تحقیق و مستند کردن در رابطه با گزارشات را بیابند.

گزارش پیش رو به لحاظ محتوای آماری-تحلیلی و مستند بودن در نوع خود کم سابقه است، در اولین بخش لازم است اشاره شود همانطور که گفته شد، گروههای مدافع حقوق بشر در ایران تلاش زیادی برای بهبود وضعیت گزارشگری نقض حقوق بشر در ایران می‌کنند اما و متاسفانه تفاوت فاحشی را حسب آمار می‌توان در تمرکز گزارشات بر مرکز کشور در مقایسه با سایر نقاط کشور بعنوان یکی از ضعفهای نهادهای مدنی ایرانی مشاهده کرد.

با در نظر گرفتن آمار ۶۳۱۶۳۶۰ مورد نقض مستند شده حقوق بشر در ایران از مجموع ۴۴۸۱ گزارش، به نقشه زیر بنگرید

همانطور که در فوق مشاهده می‌کنید تفاوت فاحشی بین مرکز و سایر نقاط کشور حسب گزارشات منتشره وجود دارد.
این در حالی است که به لحاظ جمعیت (سرشماری سال ۱۳۸۵) تهران ۱۱۲۲۸۶۲۵ و سایر نقاط کشور ۵۸۲۴۹۶۵۰ شهروند را در خود دارد.

با این وصف طبق آمار تمرکز مدافعان حقوق بشر در سال ۸۹، ۴۹ درصد در تهران و ۵۱ درصد در سایر نقط کشور بوده.

جداول زیر در بردارنده اسامی شهرهایی است که گزارشات سالانه نقض حقوق بشر در ایران را تشکیل می‌دهند و همینطور میزان گزارشاتی که از آن منطقه مخابره شده است، بدیهی است عدم ذکر نام یک شهر به معنی عدم وجود گزارشی از آن منطقه است.

نام شهر	تعداد گزارشات	نام شهر	تعداد گزارشات
رامسر	2	تهران	1885
راور	2	کرج	187
زابل	2	تبریز	160
شوش	2	مشهد	110
شهریار	2	سنندج	101
طبرستان	2	ارومیه	92
طبس	2	اهواز	90
قشم	2	نامعلوم	88
کوار	2	اصفهان	65
گچساران	2	شیراز	65
گرمسار	2	ساری	49
لار	2	قزوین	48
محلات	2	کرمانشاه	48
مرودشت	2	زاهدان	47
میانه	2	مهاباد	47
نیشابور	2	قم	46
ابر کوه	1	بابل	45
اسدآباد	1	سفز	44
اقلید	1	مریوان	38
امیر کلا	1	سمنان	25
ایرانشهر	1	رشت	23
آباده	1	کرمان	23
آستارا	1	آبادان	20
بابویه	1	زنجان	20
باغ بهادران	1	همدان	17
بافت	1	بوکان	16
بم	1	شهر کرد	15
بناب	1	گرگان	15
بندر امام	1	اردبیل	14
بندرلنگه	1	قائم شهر	13
بهشهر	1	گناباد	13
بیجار	1	یزد	13
پاسارگاد	1	اراک	12
پاکدشت	1	ورامین	12
پل دختر	1	بانه	11
تنکابن	1	کامیاران	11
جلفا	1	یاسوج	11
خارک	1	سردشت	10
خرمشهر	1	بابلسر	9
خلف آباد	1	خرم آباد	9
خمینی شهر	1	بندر عباس	8
خوی	1	بیرجند	8
داران	1	پاوه	8
دیلم	1	سلماس	8
رباط کریم	1	اسلام شهر	7
روانسر	1	ایلام	7
زرند	1	آمل	7
ساوجبلاغ	1	کاشان	7
سپیدان	1	اشنویه	6
سراب	1	بروجرد	6
سلمان شهر	1	دزفول	6
سیرجان	1	گنبد کاووس	6
شادگان	1	بجنورد	5
شوشتر	1	بوشهر	5
شهر ری	1	بهبهان	5
شهر قدس	1	تایباد	5
شهررضا	1	جوانرود	5
صحنه	1	سروستان	5
صوفیان	1	شیروان	5
عسلویه	1	ماکو	5
فسا	1	میاندو آب	5
فولاد شهر	1	پیرانشهر	4
قرچک	1	رفسنجان	4
قوچان	1	ساوه	4
قیام دشت	1	شاهرود	4
کازرون	1	شاهین شهر	4
گرمی	1	کیش	4
گندابه شیراوند	1	مغان	4
لاهیجان	1	نقده	4
لنجان	1	الشتر	3
ماهشهر	1	الیگودرز	3
مراغه	1	بیدخت	3
مرند	1	چابهار	3
مسجد سلیمان	1	ری	3
مشگین شهر	1	سبزوار	3
ملکان	1	قروه	3
مهریز	1	قصر شیرین	3
میبد	1	کلیبر	3
مینودشت	1	آبدانان	2
نجف آباد	1	آران	2
نفت شهر	1	بردسیر	2
نکا	1	جیرفت	2
نوسود	1	حمیدیه	2
نوشهر	1	خرم دره	2
ویلاشهر	1	درود	2
هشتگرد	1	دهگلان	2

جدول استانهای دارای گزارش بر اساس حجم گزارشات نقض حقوق بشر

نام استان	تعداد گزارشات	نام استان	تعداد گزارشات	نام استان	تعداد گزارشات
تهران	1912	کرمانشاه	65	زنجان	22
کردستان	244	سیستان و بلوچستان	60	مرکزی	20
البرز	189	قزوین	47	همدان	20
آذربایجان غربی	179	نامعلوم	47	اردبیل	19
آذربایجان شرقی	170	قم	46	یزد	17
خوزستان	146	کرمان	36	کهکیلویه و بویر احمد	13
مازنداران	142	لرستان	35	خراسان جنوبی	12
خراسان رضوی	135	سمنان	31	هرمزگان	12
اصفهان	86	گیلان	27	خراسان شمالی	10
فارس	86	گلستان	23	ایلام	8
				چهار محال بختیاری	8
				بوشهر	7

در ذیل نمودار دایره ای مربوط به مقایسه استانها و حجم گزارشات ارسالی را مشاهده میکند

برای شروع بررسی رسته‌ای نقض حقوق بشر در یکسال گذشته به جاست ابتدا نگاهی به نمودار مقایسه رسته‌ها بر اساس حجم گزارشات یکساله داشته باشیم.

در این میان باید توجه کرد که تعداد ۴۲ مورد گزارش متفرقه وجود دارد که در دسته بندی های یازدگانه ذیل نیامده است و مجموعا ۶۱۲۰ مورد نقض حقوق بشر را در بر میگیرد.

اقلیتهای ملی

در این رسته ۴۴۹ شهروند بازداشت شدند، ۲۰۱ مورد ضرب و شتم، ۵۷ قتل یا اعدام، ۴۷ احضار به نهادهای امنیتی-قضایی و ۲۱۱ مورد متفرقه دیگر نیز گزارش شده است.

همچنین ۴۷ شهروند از سوی دادگاههای انقلاب محکوم شده‌اند و ۱۹۴۱ ماه حبس نیز صادر شده است.

۷۵ میلیون ریال نیز جریمه نقدی در این حوزه از سوی دادگاههای انقلاب صادر شده است.

در کل ۲۷۴ گزارش در این حوزه وجود داشته که جمع موارد نقض حقوق استخراج شده از گزارشات ۱۰۲۹ اعلام می‌شود.

در ذیل مقایسه گزارشات مربوط به نقض حقوق اقلیت‌های ملی را بر اساس تفکیک ماهانه مشاهده می‌کنید.

نمودار مقایسه ای سایر موارد در این حوزه نیز در پی می آید :

در این رسته، کرد‌ها با ۱۳۰ گزارش در صدر دیده بانی گزارشگران حقوق بشر قراردارند و به ترتیب آذری‌ها با ۶۵ مورد، بلوچ‌ها با ۱۷ مورد و عرب‌ها با ۵ مورد در رده‌های بندی دیده بانی قرار می‌گیرند

اقلیت های مذهبی

در این رسته در طی یکسال گذشته، ۳۲۲ شهروند بازداشت شدند، ۱۹ مورد جلوگیری از اجرای آیین مذهبی گزارش شده است، ۸ مورد ضرب و شتم، ۲۲ مورد تخریب یا پلمپ اماکن اقلیت‌های مذهبی، ۶ مورد ممنوع الخروجی، ۴۰ مورد آسیب به امنیت شغلی، ۳ مورد ممانعت از دفن اجساد، ۱۳ مورد ممانعت از فعالیت اقتصادی اقلیت‌های مذهبی، ۸۵ احضار به نهادهای امنیتی-قضایی و ۲۵۴ مورد متفرقه از نقض حقوق اقلیتهای مذهبی گزارش شده است.

۱۳۴ مورد محکومیت از سوی نهادهای قضایی برای اقلیتهای مذهبی که مجموعا ۶۳۲۹ ماه حبس تعزیری و همینطور ۴۵ میلیون ریال جریمه نقدی در پی داشته است.

جمع موردی گزارشات در این رسته ۳۵۵ مورد و جمع موارد نقض حقوق استخراج شده از گزاراشات ۱۹۴۹ مورد اعلام می‌شود.

پیروان آیین بهاییت با ۱۲۴ مورد در صدر گزارشگری قراردارند و به ترتیب دراویش گنابادی ۶۱ مورد، مسیحیان ۳۹ مورد گزارش، اهل سنت ۳۲ مورد و اهل حق ۴ مورد در رده‌های بعدی دیده بانی گزارشگران حقوق بشر قرار دارند.

اندیشه و بیان

در این رسته در طی سال ۱۳۸۹، ۸۸ مورد اعمال فیلترینگ اینترنتی گزارش شده است، ۲۵ توقیف نشریه، ۱۹ اختلال تعمدی در شبکه اینترنت، ۴ اختلال تعمدی در شبکه مخابرات، ۴۵۵ بازداشت موردی، ۳۴۶ مورد ضرب و شتم، ۳۴ مورد ممانعت از برگزاری تجمع، مراسم یا سخنرانی، ۳ مورد قتل یا ترور، ۱۰ مورد پلمپ تشکل و دفا‌تر، ۳۸۶۷ بازداشت فله‌ای، ۱۶ اجرایی کردن احکام صادره، ۶۰ مورد تهدید و ارعاب، ۹۴ مورد احضار به مراجع قضایی-امینی و ۴۲۱ مورد سایر موضوعات متفرقه در حوزه اندیشه و بیان گزارش شده است.

در سال ۸۹ در این حوزه ۲۶۰ مورد محکومیت از سوی مراجع قضایی صورت گرفت که ۱۳۱۰۱ ماه حبس بوده است، همچنین ۳۲۴۸۵۰۰۰۰۰ ریال جریمه نقدی نیز برای محکومان از سوی مراجع قضایی در نظر گرفته شده است.

مجموع گزارشات این حوزه ۱۱۷۳ مورد بوده و جمع موارد نقض حقوق استخراج شده از گزاراشات ۵۸۰۰ مورد اعلام می‌شود.

اصناف

در این رسته در سال ۱۳۸۹، جمعاً ۴۸ مورد بازداشت فعال حقوق صنفی، ۳۵ مورد پلمپ اماکن در این رابطه، ۲ مورد ابطال مجوز تشکلات صنفی، ۳ مورد ممانعت از فعالیت تشکلات، ۱ مورد لغو مراسم، ۷۵۸ مورد اخراج از کار، ۲۴ مورد احضار به مراجع قضایی-امنیتی، ۲۵۱۰۰ مورد متفرقه گزارش شده است.

در این رسته ۱۰ مورد محکومیت و صدور ۲۱۶ ماه حبس را شاهد هستیم و همینطور ۴ میلیون ریال جریمه نقدی صادره.

۱۷۳ مورد گزارش در کل در این رسته گردآوری شده است که جمع موارد نقض حقوق استخراج شده از گزاراشات ۲۶۱۰۷ مورد اعلام می‌شود.

دانشجویی

در این رسته در سال ۱۳۸۹، جمعاً ۲۴۱ مورد بازداشت دانشجو، ۲۰ مورد اخلال در تجمع، ۱۰۳۶ مورد ضرب و شتم، ۸ مورد لغو مجوز نشریه دانشجویی، ۳۴۳ مورد احضار به مراجع قضایی-امنیتی، ۵۸۸ مورد احضار به کمیته‌های انضباطی، ۱۴ مورد اقدام در راستای اعمال تقکیک جنسیتی، ۱۴ مورد پلمپ اماکن و دفا‌تر تشکلات، ۴۱۸ مورد تعلیق از تحصیل، ۷۰ مورد اخراج دانشجو ۴۳۴ مورد سایر موارد نقض حقوق آکادمیک را شاهد بودیم.

در این رسته در سال گذشته ۱۰۶ مورد محکومیت قضایی گزارش شده است که منجر به صدور ۳۵۶۳ ماه حبس و ۴۰ میلیون ریال جریمه نقدی شده است.

مجموماً ۵۵۱ مورد گزارش نقض حقوق در حوزه دانشجویی گردآوری شده است که جمع موارد نقض حقوق استخراج شده از گزاراشات ۴۱۱۴ مورد اعلام می‌شود.

اعدام

در این رسته در سال ۱۳۸۹، جمعاً ۳۰۳ تن به اعدام محکوم شدند و ۳۶۵ حکم اعدام به اجرا گذارده شد، ۱۳ اعدام در ملاءعام گزارش شده است، همچنین دستکم ۱۷ پیکر اعدام شده که عمدتاً زندانیان سیاسی بودند به خانواده‌ها تحویل داده نشده است.

جنسیت اعدام شدگلن یا محکوم شدگان به اعدام ۸۹ درصد مذکر، ۶ درصد مونث و ۵ درصد نامعلوم گزارش شده است.

اتهامات در این حوزه بر اساس درصد عبارت بود از مفسد فی‌الارض یک درصد، سرقت کمتر از یک درصد، آدم ربایی یک درصد، تجاوز به عنف هشت درصد، جاسوسی دو درصد، جرایم جنسی پنج درصد، جرایم مربوط به مواد مخدر سی و نه درصد، عقیدتی سه درصد، قتل بیست و هشت درصد، محاربه ده درصد و موارد نامعلوم سه درصد.

در مجموع در این حوزه ۲۴۳ گزارش گردآوری شده است که جمع موارد نقض حقوق استخراج شده از گزاراشات ۶۹۶ مورد اعلام می‌شود.

حقوق فرهنگی

در این رسته در سال ۱۳۸۹، جمعاً ۴۵ تن دستگیر، ۴ مکان پلمپ، ۱۰ مجوز تشکلهای فرهنگی باطل، از فعالیت ۲ تشکل ممانعت به عمل آمده است، ۴ تن ممنوع الخروج شده‌اند، ۲ تن اخراج، ۲ تن مورد احضار به مراجع قضایی-امنیتی و ۵۷ مورد سایر موارد نقض حقوق گزارش شده است.

در این حوزه جمعا ۲ تن محکوم شده‌اند و ۱۴۴ ماه حبس تعزیری نیز صادر شده است.

در کل در این رسته ۶۲ مورد گزارش گردآوری شده است که جمع موارد نقض حقوق استخراج شده از گزاراشات ۱۲۹ مورد اعلام می‌شود.

کارگری

در این رسته در سال ۱۳۸۹، جمعاً ۵۱ تن دستگیر شدند، ۱۰۹ مورد اعتصاب کارگری گزارش شده است، ۱۲۶۹۰ کارگر از کار اخراج یا تعدیل شده‌اند، گزارشات عقب افتادن حقوق ۶۷۸ ماه کارگران مستند شده است، ۴۴۱۸۴۴ کارگر از کار بیکار شده‌اند، ۸۷ تن در سوانح کاری کشته شده‌اند، ۵۵ مورد صدمات جسمی به کارگران در حین کار گزارش شده است، ۲۳۵۸ مورد نبود بیمه کار برای کارگران گزارش شده است، ۹۵۰۳ کارگر بلاتکلیف در حوزه کار گزارش شده است، ۱۴ فعال کارگری احضار و ۲۷۹۰۳ مورد سایر موارد مستند شده است.

در مجموع ۱۴ فعال کارگری محکوم و ۳۶۴ ماه حبس تعزیری و ۴۷ ماه حبس تعلیقی صادر شده است.

جمع کل گزارشات گردآوری شده این حوزه ۳۹۰ مورد و جمع موارد نقض حقوق استخراج شده از گزاراشات ۳۳۳۹۲۱۸ مورد اعلام می‌شود.

حقوق کودکان

در این رسته در سال ۱۳۸۹، جمعاً ۹۶۴ مورد کودک آزاری، ۴مورد صدور و یا اجرای حکم اعدام، ۱۵۰۰۰۰۰ مورد کار کودکان، ۴۰۰۰۰۰ مورد کودک مهاجر محروم از تحصیل و حقوق اجتماعی، ۱ مورد احضار فعال حقوق کودک، ۳۰۵۳۷مورد سایر موارد نقض حقوق گزارش شده است.

در این زمینه ۵ فعال محکوم به تحمل ۱۵۰ ماه حبس شدند.

در کل گزارشات گردآوری شده در این حوزه ۲۶ مورد و جمع موارد نقض حقوق استخراج شده از گزاراشات ۲۸۵۱۵۱۰ مورد اعلام می‌شود.

زنان

در این رسته در سال ۱۳۸۹، جمعاً ۷ فعال حقوق زنان بازداشت شدند، ۹ مورد خودسوزی زنان گزارش و ۶۲۰۷۶ مورد نقض حقوق تحت عنوان مبارزه با بدحجابی گزارش شده است، ۲ مورد قتل ناموسی، ۱ مورد ممنوع الخروجی، ۱ مورد تجاوز به زنان، ۲۲ مورد احضار فعالان این حوزه به مراجع قضایی-امنیتی و ۲۳۶ مورد سایر موارد متفرقه گزارش شده است.

۸ فعال این عرصه محکوم به تحمل ۱۱۸ ماه حبس تعزیری و پرداخت ۳ میلیون ریال جریمه نقدی شدند.

در کل گزارشات گردآوری شده در این حوزه ۵۹ مورد و جمع موارد نقض حقوق استخراج شده از گزاراشات ۶۲۳۶۶ مورد اعلام می‌شود.

زندانیان

در این رسته در سال ۱۳۸۹، جمعاً ۷۶ مورد شکنجه زندانیان، ۲۸۵ مورد عدم رسیدگی یا محرومیت از خدمات پزشکی زندانیان، ۱۱۱ مورد انتقال غیرقانونی زندانی به سلول انفرادی، ۱۱۳۷ اعمال محدودیت خارج از قانون بر زندانیان، ۱۸۹ مورد اقدام به اعتصاب غذای زندانیان، ۱۰۷ مورد انتقال اجباری یا تبعید زندانیان، ۶ مورد خودکشی زندانی، ۵۴۱ اعمال فشار و تهدید زندانیان، ۸۹ مورد قتل زندانیان، ۲۱۲ مورد بلاتکلیفی زندانیان، ۶ مورد مرگ زندانی بر اثر بیماری، ۴۹ مورد پرونده سازی بر علیه زندانیان، ۱۵۷۸ مورد نگهداری زندانی در محیط نامناسب و ۵۶۷ مورد گزارشات متفرقه گردآوری شده است.

در کل گزارشات گردآوری شده در این حوزه ۱۱۳۳ مورد و جمع موارد نقض حقوق استخراج شده از گزاراشات ۱۷۳۲۲ مورد اعلام می‌شود.

محکومیت ها

در طی یکسال گذشته مراجع قضایی حکومت ایران اعم از بدوی و تجدید نظر، اقدام به صدور ۲۵۹۷۵ ماه حبس (تعلیقی و تعزیری) نموده‌اند که از این مقدار، حوزه اصناف ۲۱۸ ماه، حوزه اقلیت‌های ملی-قومی ۱۹۴۱ ماه، اقلیت‌های مذهبی ۶۳۲۹ ماه، اندیشه و بیان ۱۳۱۰۱ ماه، دانشجویان ۳۵۶۳ ماه، زنان ۱۱۸ ماه، کودکان ۱۵۰ ماه، فرهنگی ۱۴۴ ماه، کارگران ۴۱۱ ماه را به خود اختصاص داده‌اند.

لازم به ذکر است این آمار فقط احکام موردی که مشخصات یا اطلاعات مربوط به حکم منتشر شده است را شامل می‌شود.

از این مقدار دادگاههای بدوی ۱۵۸۱۷ ماه حبس تعلیقی یا تعزیری صادر نمودند، همینطور ۲۱۹۰ ماه محرومیت از حقوق اجتماعی، ۱۰۹۲ ماه تبعید، ۱۹۸۲ ضربه شلاق، و همچنین ۵۶۱۹۸۰۰۰۰۰ ریال جریمه نقدی.

دادگاههای تجدید نظر نیز ۷۶۸۵ ماه حبس، ۹۶۰ ماه محرومیت از حقوق اجتماعی، ۱۲۵۸ ماه تبعید، ۱۱۲۳ ضربه شلاق و ۵۵۰۰۰۰۰۰ ریال جریمه نقدی صادر کرده‌اند.

در مجموع این احکام برای ۵۸۶ شهروند در سال گذشته صادر شده است که لیست مشخصات آن‌ها در گزارش جداگانه، لیست محکومیت‌ها منتشر شده است. نمودار مربوط به این حوزه در پی می‌آید.

بازداشت ها

در طی یکسال گذشته نیروهای امنیتی ۵۴۸۵ شهروند را بازداشت نموده‌اند که از این تعداد ۸۵۷ مورد آن به صورت موردی و ۴۶۲۸ مورد آن به صورت بازداشت فله‌ای یا بدون مشخص شدن هویت بازداشت شده بوده است.

در این رابطه، اصناف ۴۸ مورد بازداشت، اقلیت‌های قومی ۴۴۹ مورد، اقلیت مذهبی ۳۲۲ مورد، اندیشه و بیان ۴۳۲۲ مورد، دانشجویان ۲۴۱ مورد، زنان ۷ مورد، فرهنگی ۴۵ مورد، کارگران ۵۱ مورد را شامل می‌شوند.